سنگ گرانیت به حالتهای متفاوت توسط افراد مختلف تفسیر و تعریف میگردد. این تفاسیر و تعاریف شامل تعریف ساده مقدماتی، تعریف دقیقتر توسط پترولوژیستها یا تعریف زمین شناسان متخصصص در حوزه تحقیقات سنگها و تعریف گرانیت به صورت تجاری توسط بازرگانان است.
تعریف مقدماتی و ساده : گرانیت یکی از انواع سنگهای آذرین با بافتی درشت و سنگین است. ترکیبات شیمیایی آن عمدتا شامل، کوارتز و فلدسپارها به همراه مقادیر اندکی از کانیهای میکا و آمفیبول میباشد. این تعریف ساده از گرانیت ، میتواند بستر شناسایی و تشخیص بصری و دیداری را برای افراد فراهم کند.
تعریف پترولوژسیت : گرانیت یک سنگ پلوتونیک است که ۱۰ تا ۵۰ درصد کل محتوای آن را کوارتز و ۶۵ تا ۹۰ درصد آن را فلدسپار تشکیل میدهد. استفاده از این تعریف، نیازمند شناسایی و تعیین کمیت مواد معدنی داخل سنگ توسط یک متخصص زمین شناس است. جالب است بدانید که بسیاری از سنگها بر مبنای تعریف مقدماتی، گرانیت نامیده میشوند اما از لحاظ زمین شناسان و پترولوژیستها در دسته سنگهای گرانیتی قرار نمیگیرند.
تعریف تجاری : کلمهی گرانیت بیشتر توسط افرادی که سنگهای برش خورده و صیقل داده شده را برای مصارف ساختمانی و تزیینی میفروشند، به کار میرود. از این گرانیتها، برای ساختن کانتر و کابیت آشپزخانه، کفپوش، نمای ساختمان، بناهای تاریخی و غیره استفاده میکنند. در صنعت تجارت سنگ ، گرانیت سنگی است با دانهبندیهای درشت و قابل رویت که نسبت به سنگ مرمریت از استقامت و استحکام بیشتری برخوردار است.
بهطور کلی، دو ویژگی ذاتی تعیین کنندهی ظاهر این سنگ، بافت و رنگ است. تغییر در این دو ویژگی طیف گستردهای از سنگ گرانیت ، از لحاظ ظاهر را به وجود میآورد.از منظر زمین شناسی، فعالیت ماگمایی و انجماد مواد مذاب طی مسافت طولانی، مواد معدنی موجود در گرانیت را به دانههای قابل رویت تبدیل میکند. اندازهی این دانهها مختلف است، بنابراین، بافت سنگ گرانیت نیز متفاوت میشود.
طیف رنگی متنوع سنگ گرانیت ، به دلیل وجود مواد معدنی و کانیها در ترکیبات شیمیایی آن است. مواد معدنی همچون کوارتز، آمفیبول، فلدسپار، پتاسیم، میکا و موسکوویت، رنگها و الگوهای منحصر به فردی به سنگ گرانیت میبخشند. انواع مختلف رنگهای گرانیتی، بستگی به میزان غلظت این مواد معدنی در سنگ دارد. رنگبندیهای متنوع و متعدد گرانیت با توجه به میزان هر کدام از مواد معدنی موجود در آن عبارتند از:
بنابراین ترکیب این مواد معدنی، طیف رنگی متفاوت و متنوعی را خلق میکنند.
فلات ایران با توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی خاص خود در زمره کشورهایی قرار دارد که از لحاظ منابع و معادن طبیعی، غنی و ثروتمند است. در نقاط مختلف ایران، معادن سنگ طبیعی به خصوص سنگ گرانیت به وفور یافت میشود. معادن این سنگ گرانمایه در شهرهایی نظیر همدان، مشهد، نطنز، گیلان، نهبدان، یزد، زنجان، خرمدره و تایباد و تکاب و … قرار دارد.
سنگ گرانیت استخراج شده از هر کدام از این معادن، دارای بافت و رنگهای متفاوت و متنوع است. این موضوع بزرگترین مزیت برای کشور محسوب میگردد، زیرا، ایران را بی نیاز از واردات سنگ و تبدیل به صادرکننده به سایر نقاط دنیا کرده است.
ایران کشوری ثروتمند از لحاظ دارا بودن معادن سنگ است؛ زیرا انواع مختلف آن را می توان از معادن موجود در شهرهای مختلف استخراج نمود و برای مصارف گوناگون به کار برد.از جمله بهترین معادن این متریال در کشور می توان به سنگ گرانیت تایباد ، سنگ گرانیت تکاب ، سنگ گرانیت مشکی نطنز ، سنگ گرانیت خرمدره ، سنگ گرانیت نهبندان اشاره کرد. در ادامه به بیان جزئیاتی در این زمینه خواهیم پرداخت.
سنگ گرانیت تایباد در استان خراسان رضوی حوالی شهرستان تایباد رمز ایران و افغانستان واقع شده است این سنگ دارای زمینه رنگ هلویی با دانه بندی درشت است که شباهت زیادی به گرانیت های خارجی دارد.نام دیگر گرانیت تایباد ، گرانیت پرتقالی اوسان است.در ردیف های ضعیف تر این سنگ نیز مانند سایر گرانیت ها، لکه های سیاه (غده) وجود دارد که باعث کاهش قیمت تمام شده خواهد شد.
گرانیت های داخل به جز گرانیت قرمز یزد عموما دارای رنگ های گرم نیستند. برای یافتن رنگ های متنوع گرانیت معمولا به گرانیت های خارجی رجوع میشود.اما گرانیت تایباد کمی از این امر مستثنی بوده و با دانه های پرتقالی رنگ خود تونالیته رنگی این سنگ را گرم و زیبا کرده است.
این سنگ دارای جذب آب پایین، مقاومت بالا و تخلخل بسیار کم است و در نمای ساختمان، فضاهای داخلی، اماکن اداری، تجاری و مشاعات ساختمان های مسکونی کاربرد دارد.کاربرد آن در کلیه قسمتهای داخلی و بیرونی ساختمان است. این سنگ در برابر سرما، گرما، ضربه و فشار بسیار مقاوم بوده و یکی از مناسب ترین گزینه ها برای استفاده از آن در سنگفرش و نمای داخلی و بیرونی ساختمان میباشد.
سنگ گرانیت تکاب یکی از پرطرفدار گرانیت های گل پنبه ای می باشد که از نظر طرح و زیبایی بسیار شناخته شده هستند. طرح سنگ گل پنبه ای به حدی زیبا و مجلل است که در کاغذ دیواری، کاشی و سرامیک از این طرح سنگی الهام گرفته اند و محصولات جدیدی در رنگ بندی های متفاوت به بازار عرضه ها داشته اند.
گرانیت های گل پنبه ای با زمینه سفید و دانه بندی خاکستری و سیاه است و شباهت زیادی به سنگ گرانیت نهبندان ،سنگ گرانیت خرمدره دانست. سنگ گرانیت سفید تکاب به صورت سابیده در کلیه فضاهای داخلی و خارجی علی الخصوص مکان های عمومی کاربرد دارد. همچنین به صورت فلیم شده در سنگ فرش فضاهای خارجی استفاده می شود.
سنگ گرانیت خرمدره که با نام های گرانیت خرمدره شکلاتی ، گرانیت خرمدره طلایی و گرانیت خرمدره صدفی در بازار وجود دارد ، از چندین معدن استخراج می گردد که هر کدام دارای طیف رنگی خاص خود می باشند. بعضی از سنگ های گرانیت خرمدره دارای خلل و فرج هستند که توسط رزین پر میشود.
از ویژگیهای گرانیت خرمدره میتوان به استحکام بسیار بالا، جذب آب پایین، یکنواختی و تولید انبوه آن اشاره کرد. و به همین سبب بسیاری از پروژه های تجاری، اداری، صنعتی و مسکونی از این سنگ گرانیت برای سنگفرش و نمای بیرونی و داخلی استفاده مینمایند. این سنگ صورت سابیده، فلیم شده، کوبیک و جدول سنگی فرآوری میگردد.
سنگ گرانیت نهبندان سنگی مقاوم با زمینه روشن با تم رنگی خاکستری میباشد و گاهاً به آن گل پنبهای نیز اطلاق میشود. این نوع سنگ گرانیت نسبت به سایر گرانیتها بافت و دانهبندی درشتتری دارد و قاعدتاً از لحاظ کیفی نیز متفاوت میباشد. سنگ های گرانیت در درجات پایین و ضعیفتر دارای لکههای مشکی و خاکستری هستند که به آنها اصطلاحاً غده گفته میشود.
سنگ گرانیت نهبندان را در رنگهای مختلفی از معادن استخراج میکنند که با نامهای گرانیت طوسی، گرانیت نهبندان ، کرم گرانیت نهبندان پرتقالی شناخته میشوند. از بین گرانیت ها گرانیت طوسی نهبندان طرفداران بیشتری دارد و در صنعت ساختمان سازی کاربرد فراوانی دارد.
سنگ گرانیت مشکی نطنز ، این نوع سنگ گرانیت جز پر کاربردترین انواع آن در ایران به شمار میآید و در صنعت ساختمان به صورت گسترده از آن استفاده میشود. دارای سورت بندی بوده و هر سورتی دارای مشخصاتی نیز میباشد. بارزترین مشخصه آن رنگ تیره و مشکی آن است که موجب شده طراحان برای بخش هایی از ساختمان که دارای زمینه تیره است این محصول را به عنوان یکی از گزینههای پیشنهادی مطرح کنند.
سنگ گرانیت مشکی نطنز دارای تم مشکی است که از چندین معدن استحصال و استخراج میگردد که سنگ هر کدام از این معادن دارای ویژگی خاصی میباشند. ولی تم زمینه همگی آنها مشکی است با این تفاوت که سنگ بعضی معادن رنگی تیره تر به همراه شالی و خطوط سفید است و بعضی از معادن سنگ آن نوک مدادی و یکنواخت است.
از ویژگی ان میتوان به جذب آب پایین، مقاومت سایشی بالا، مقاوم در برابر سرما، گرما، نور آفتاب و رنگ ثابت آن نام برد.در فرآیند تولید این سنگ اغلب از مواد اپوکسی استفاده مینمایند تا کمی رنگ سنگ یکنواخت تر و تیره تر شود. سنگ گرانیت مشکی در جهان طرفداران زیادی دارد و به همین دلیل صادرات آن از رونق بالایی برخوردار است.
آخرین مقالات